Manipulisanje činjenicama
Ruska rezolucija u UN-u poslužila da se SAD i Ukrajina predstave kao nacističke države
09.03.2022. Milica Ljubičić Foto:Facebook/Uskok
Ovih dana se na društvenim mrežama dele tvrdnje da su u novembru 2014, na predlog Rusije, Ujedinjene nacije usvojile rezoluciju protiv veličanja nacizma, te da su protiv njenog usvajanja glasale SAD, Kanada i Ukrajina. Iako su ove tvrdnje tačne, rusofili ih, usled nedostatka konteksta, koriste kao argument da su pomenute države pronacistički orijentisane. Inače je reč o rezoluciji čije se verzije gotovo jednom godišnje, godinama unazad, nađu pred Ujedinjenim nacijama, a države koje se protive njenom usvajanju, tvrde da je reč o instrumentu kojim Rusija sledi svoje političke ciljeve. Ove države međutim jasno osuđuju svako veličanje nacizma.
Nakon što je krajem februara Rusija napala Ukrajinu, na društvenim mrežama ne prestaju da kruže dezinformacije i lažne vesti u vezi sa ovim sukobom. Fejsbuk i Tviter su preplavljeni lažnim ili montiranim fotografijama i video zapisima, koje se povezuju sa trenutnom ukrajinskom krizom.
Ovih dana je popularna i objava da je „krajem novembra 2014. na predlog Rusije, na Generalnoj skupštini UN, usvojena rezolucija protiv veličanja nacizma. Za rezoluciju nije glasala ni jedna članica EU. Jedine tri zemlje koje su glasale protiv su USA, Kanada i Ukrajina. Srbija jedina u regionu glasala ZA.”
Iznete tvrdnje su tačne, ali istrgnute iz konteksta poslužile su uglavnom proruski orijentisanim nalozima da Ukrajinu, Evropsku uniju, Sjedinjene Američke Države predstave kao pronacističke. Upravo takav narativ trenutno ide u prilog Rusiji.
Šta je pozadina priče?
Sredinom novembra 2014. godine, Generalna skupština Ujedinjenih nacija je, većinom glasova, usvojila rezoluciju protiv veličanja nacizma (pun naziv dokumenta - „Borba protiv veličanja nacizma, neonacizma i drugih praksi koje doprinose podsticanju savremenih oblika rasizma, rasne diskriminacije, ksenofobije i netolerancije povezane sa njima“).
Međutim, već godinama unazad, verzije rezolucije protiv veličanja nacizma nalazile su se pred Generalnom skupštinom Ujedinjenih nacija. Iako ih predlaže više zemalja, njen glavni zagovornik je Rusija.
Nekoliko meseci nakon što je Rusija anektirala Krim, 2014, rezolucija protiv veličanja nacizma se ponovo našla pred UN-om. Dokument je usvojen jer je „za” glasalo 115 država, uzdržano je bilo njih 55, a „protiv” su bile tri države - SAD, Kanada i Ukrajina.
Iako su jasno osudile nacizam, ove države su glasale protiv konkretne rezolucije jer smatraju da se njome ograničava sloboda izražavanja, da je Rusija koristi za ispunjavanje svojih politčkih interesa, ali i zbog prethodne ruske aneksije Krima.
Već godinama unazad, SAD glasaju protiv usvajanja ovog dokumenta, a kako je 2014, pisao Glas Amerike, razlozi za ovakav stav uključuju problem sa jezikom „koji bi se mogao tumačiti kao ograničavanje slobode govora i okupljanja”.
Predstavnik SAD-a, Teri Robl, na sednici UN-a rekao je tada da „vlada Rusije koristi ovu retoriku tokom trenutne krize u Ukrajini, protiv aktuelne ukrajinske vlade.”
Dakle, SAD smatra da se pojmovi poput nacizma i fašizma u ovoj rezoluciji koriste previše „labavo” kako bi ocrnile druge zemlje. Tako je profesorka Međunarodnih odnosa u njujorškoj Novoj školi, Nina Hruščova u tekstu Glasa Amerike rekla da problem nije u rezoluciji, koja je imala široku međunarodnu podršku, već u činjenici da Rusija koristi ove pojmove u svoje političke svrhe.
Prema njenim rečima, radi se o potrebi da se „brendira” Ukrajina - vlada u Kijevu, neke njene akcije ili neka pripadnost kijevskoj vladi - „kao svojevrsni ogranak nacističke ideologije”, objasnila je Hruščova.
I predstavnik Ukrajine je povodom glasanja 2014. istakao da je njegova vlada „protiv ovog ciničnog pokušaja Ruske Federacije da predstavi sebe kao šampiona u borbi protiv nacizma i neonacizma, dok ponavlja iste zločine protiv njegove nacije”, pisao je Glas Amerike. On je tada dodao da „Ukrajinci podjednako osuđuju Hitlera i Staljina kao međunarodne zločince”.
Na sajtu Misije Litvanije u UN-u, nalazi se obrazloženje zbog čega su članice EU bile uzdržane po pitanju pomenutog dokumenta iz 2014.
Tada su rekli da je Evropska unija posvećena „globalnoj borbi protiv rasizma, rasne diskriminacije, ksenofobije i netolerancije povezane sa njima”, ali i da u konačan tekst konkretne rezolucije nisu uključeni predlozi koje je prethodno dala EU i koje smatra suštinskim.
„Fokusiranje na borbu protiv rasizma oko nastave istorije, spomenika, pogrešnog pozivanja na nacionalno-oslobodilačke pokrete ili bilo koja druga, politički motivisana pitanja, ne da nisu deo agende ljudskih prava, već imaju za cilj monopolizaciju borbe protiv nacizma, pružajući jednostranu interpreraciju istorije”, jedan je od razloga.
Takođe, EU je tada istakla da su pojedini članovi te rezolucije previše restriktivni kada je u pitanju sloboda izražanja.
„EU izražava zabrinutost zbog jezika koji se suviše restriktivno bavi osnovnim pravima na slobodu izražavanja i slobodu mirnog okupljanja i udruživanja, kako je opisano u članovima 19, 20 i 21 Međunarodnog pakta o građanskim i političkim pravima.”
Članice EU su takođe, kako se navodi, tada bile zabrinute zbog „pokušaja glavnog promotera dokumenta (Rusije) da zloupotrebi važan cilj borbe protiv neonacizma u kontekstu krize u Ukrajini”.
Podsetili su da je 2014. godine Rusija „prekršila međunarodno pravo i osnovne principe UN-a, dovodeći do nezakonite aneksije dela suverene države, pod izgovorom borbe protiv neonacizma”, navodi se u obrazloženju.
Inače, Ujedinjene nacije još 1965. usvojile Međunarodnu konvenciju o ukidanju svih oblika rasne diskriminacije, koju su ratifikovale brojne države među kojima su i Ukrajina, Kanada, zemlje EU, SAD.
Rezolucija protiv veličanja nacizma pred UN-om pojavljivala se i kasnijih godina, a poslednja verzija usvojena je u decembru 2021, kada je „za” glasalo 130 zemalja, uzdržano je bilo njih 49 (među kojima i članice EU), dok su „protiv” bile SAD i Ukrajina.
